Dubbel bijzondere kinderen, ook wel twice-exceptional of 2e-kinderen genoemd, vormen een unieke groep in het onderwijs en de samenleving. Deze kinderen combineren hoge intellectuele capaciteiten met leer- of ontwikkelingsproblemen zoals ADHD, autisme of dyslexie. Door deze dubbele kenmerken lopen zij een verhoogd risico om niet als uniek individu herkend te worden, wat kan leiden tot gemiste kansen in hun ontwikkeling. Het zien, begrijpen en ondersteunen van deze kinderen is cruciaal voor hun welzijn en succes.
Wie zijn dubbel bijzondere kinderen?
Dubbel bijzondere kinderen bevinden zich in een paradoxale situatie: hun hoge intelligentie kan hun ontwikkelingsproblemen maskeren, terwijl hun problemen tegelijkertijd hun talenten kunnen verbergen. Hierdoor worden ze vaak verkeerd begrepen of over het hoofd gezien in traditionele onderwijssystemen. Onderzoek wijst uit dat dubbel bijzondere kinderen vaak moeite hebben met het reguleren van emoties, executieve functies en sociale interacties, ondanks hun uitzonderlijke talenten op bijvoorbeeld creatief, wetenschappelijk of analytisch gebied (Baum, Schader & Owen, 2017).
Het risico van niet gezien worden.
Wanneer de unieke combinatie van talenten en uitdagingen bij deze kinderen niet wordt erkend, kan dit leiden tot frustratie, onderpresteren en zelfs emotionele problemen zoals angst en depressie. Onderzoek toont aan dat dubbel bijzondere kinderen vaak niet de passende ondersteuning krijgen die ze nodig hebben, omdat hun complexe profiel niet past binnen de standaardcategorieën van het onderwijs (Rubenstein et al., 2015). Deze miskenning kan leiden tot een gebrek aan zelfvertrouwen en motivatie, met verstrekkende gevolgen voor hun verdere ontwikkeling.
Het belang van gezien worden.
Het zien van dubbel bijzondere kinderen in hun volledige complexiteit is de sleutel tot hun welzijn en succes. Dit houdt in dat zowel hun talenten als hun uitdagingen worden erkend. Onderwijsprofessionals spelen hierin een cruciale rol. Een geïntegreerde benadering, waarin zowel aandacht is voor verrijking als voor ondersteuning, heeft bewezen effectief te zijn (Reis, Baum & Burke, 2014). Bijvoorbeeld, in plaats van zich alleen te richten op de leerproblemen van een kind met dyslexie, kan een school ook inzetten op het ontwikkelen van hun creatieve of probleemoplossende vaardigheden.
Daarnaast speelt de emotionele kant een belangrijke rol. Het gevoel van gezien en begrepen worden is essentieel voor de ontwikkeling van veerkracht en zelfvertrouwen. Volgens de zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan (1985) bevordert het vervullen van de basisbehoeften aan autonomie, competentie en verbondenheid intrinsieke motivatie en welzijn. Wanneer een dubbel bijzonder kind zich gesteund voelt door volwassenen die zijn of haar unieke kwaliteiten erkennen, kan dit een krachtig positief effect hebben op de ontwikkeling.
Hoe kunnen we dubbel bijzondere kinderen beter ondersteunen?
Om dubbel bijzondere kinderen beter te ondersteunen, is een multidisciplinaire aanpak nodig:
Bewustwording: Professionals in het onderwijs, ouders en begeleiders moeten getraind worden in het herkennen van dubbel bijzondere profielen.
Diagnostiek en begeleiding: Zorgvuldige diagnostiek die zowel talenten als uitdagingen in kaart brengt, is essentieel.
Individueel onderwijsaanbod: Gepersonaliseerde leerroutes die inspelen op zowel sterke als zwakke punten kunnen deze kinderen optimaal ondersteunen.
Emotionele ondersteuning: Het bieden van een veilige omgeving waarin deze kinderen zich geaccepteerd voelen, is cruciaal voor hun emotionele welzijn.
Conclusie
Dubbel bijzondere kinderen hebben unieke behoeften die niet passen binnen de standaardbenaderingen van het onderwijs of de hulpverlening. Het erkennen van zowel hun talenten als hun uitdagingen is essentieel voor hun persoonlijke en academische groei. Door hen te zien en te ondersteunen in hun volledige complexiteit, kunnen we hen helpen hun potentieel te benutten en een positieve bijdrage te leveren aan de samenleving.
Referenties:
Baum, S. M., Schader, R. M., & Owen, S. V. (2017). To be gifted and learning disabled: Strength-based strategies for helping twice-exceptional students succeed in school and life. Prufrock Press Inc.
Rubenstein, L. D., Siegle, D., Reis, S. M., McCoach, D. B., & Burton, M. G. (2015). Addressing gifted students’ social and emotional needs: Comparing teacher ratings across gifted student services. Gifted Child Quarterly, 59(2), 91-104.
Reis, S. M., Baum, S. M., & Burke, E. (2014). An operational definition of twice-exceptional learners: Implications and applications. Gifted Child Quarterly, 58(3), 217-230.
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. Springer Science & Business Media.