1. Multimethodische benadering
De multimethodische benadering combineert verschillende meetinstrumenten en perspectieven om een compleet beeld van een leerling te krijgen (Pfeiffer, 2015). Dit voorkomt dat hoogbegaafde kinderen over het hoofd worden gezien, bijvoorbeeld door cultureel bepaalde verschillen of andere kenmerken, zoals hoogsensitiviteit of leerproblemen.
Onderdeel van deze benadering zijn:
- Cognitieve tests: Naast klassieke IQ-tests (zoals de WISC-V of RIAS-2) kunnen ook dynamische tests worden ingezet, zoals het Raven's Progressive Matrices, dat minder afhankelijk is van taal en culturele achtergrond.
- Observaties door leerkrachten: Gebruik van systematische observatieschalen zoals de Teacher Rating Scale for Giftedness (Pfeiffer & Jarosewich, 2007). Hiermee kunnen leerkrachten gedragingen herkennen zoals een hoge nieuwsgierigheid of uitzonderlijke probleemoplossende vaardigheden.
- Leerlingportfolio's: Analyseer werkstukken, creatieve projecten of prestaties buiten school. Dit geeft inzicht in specifieke talenten of interesses die niet altijd zichtbaar zijn in testscores.
2. Creativiteitsbeoordeling
Creativiteit is een belangrijk kenmerk van veel hoogbegaafde kinderen (Runco & Acar, 2012). Het meten van creativiteit kan helpen om leerlingen te identificeren die zich niet altijd uiten via traditionele academische vaardigheden.
Instrumenten:
- De Torrance Tests of Creative Thinking (TTCT), die divergent denken meet, zoals het genereren van ideeën en het vinden van alternatieve oplossingen.
- Praktische opdrachten waarbij kinderen originele oplossingen bedenken voor problemen of creatieve projecten uitvoeren.
3. Motivatie- en interesseprofielen
Hoogbegaafde kinderen hebben vaak een intense interesse in specifieke onderwerpen of hobby's. Dit kan worden vastgesteld met:
- Vragenlijsten: Zoals de Scales for Identifying Gifted Students (SIGS), waarmee interesses, motivatie en taakgerichtheid worden beoordeeld (Ryser & McConnell, 2004).
- Interviews: Gesprekken met kinderen en ouders kunnen inzicht bieden in diepgaande passies of interesses die mogelijk buiten het standaardcurriculum liggen.
4. Peergroup-vergelijking
Het vergelijken van een leerling met leeftijdsgenoten kan helpen om hoogbegaafdheid in kaart te brengen. Een voorbeeld hiervan is de *Above-level testing*-methode, waarbij een leerling wordt getest met materiaal bedoeld voor oudere kinderen. Dit biedt inzicht in de mate waarin de leerling ver vooruitloopt op leeftijdsgenoten (Lohman, 2005).
5. Sociaal-emotionele kenmerken
Sommige hoogbegaafde kinderen vertonen kenmerken zoals perfectionisme, hoogsensitiviteit of een sterk rechtvaardigheidsgevoel. Instrumenten zoals de Emotional and Social Competence Inventory (Boyatzis et al., 2000) kunnen helpen om deze aspecten te identificeren.
Conclusie
De identificatie van hoogbegaafde kinderen vraagt om een veelzijdige aanpak die verder gaat dan alleen een IQ-score. Deze aanpak sluit beter aan bij de diversiteit onder hoogbegaafden en biedt een solide basis voor passend onderwijs.
Bronnen:
- Boyatzis, R. E., Goleman, D., & Rhee, K. (2000). Clustering competence in emotional intelligence: Insights from the Emotional Competence Inventory (ECI).
- Lohman, D. F. (2005). Identifying academically talented students: Recommendations for designing programs and services. Psychology Science Quarterly, 47(1), 13-23.
- Pfeiffer, S. I. (2015). Essentials of Gifted Assessment. Wiley.
- Runco, M. A., & Acar, S. (2012). Divergent thinking as an indicator of creative potential. Creativity Research Journal, 24(1), 66-75.
- Ryser, G., & McConnell, K. (2004). Scales for Identifying Gifted Students. Prufrock Press.